Rianne Oosterom schreef haar scriptie over vrouwen die een relatie gehad (zouden) hebben met een Duitse soldaat, de zogeheten moffenmeiden. Na haar afstuderen bleven ooggetuigen zich melden. Wat moest Rianne doen? De vele brieven en aantekeningen in een kast laten verstoffen? Of een boek schrijven wat veel stof zou doen opwaaien? Gelukkig besloot ze tot het laatste. Oosterom sprak met enkele slachtoffers, hun kinderen, mensen die meededen aan het kaalknippen, omstanders en andere getuigen.
Er rust een taboe op het onderwerp. In Nederland is nog maar weinig over moffenmeiden geschreven. In 2001 verscheen het boek Wie geschoren wordt moet stilzitten van Monika Diederichs. Na dit boek leek niemand anders zich meer aan het onderwerp te willen wagen. Gelukkig wordt het boek van Diederichs nog steeds herdrukt en gelezen. In 2018 kwamen de moffenmeiden weer in de aandacht, toen premier Stolberg, namens de Noorse regering, haar excuses maakten voor de vernederende behandeling van deze vrouwen en meisjes. Een Nederlandse werkgroep stelde dat het de hoogste tijd was dat onze Premier Stolbergs voorbeeld zou volgen. Mocht Mark Rutte nog twijfelen of hij wel of niet zijn excuses zal maken dan moet hij beslist Moffenmeiden lezen.
Iedereen kent de beelden van de meisjes en vrouwen voorbij rijdend op een kar of zittend op een plein. Het hele dorp is uitgelopen…..vijf jaar opgekropte volkswoede richt zicht op een klein groepje weerloze vrouwen. Iedereen joelt en juicht terwijl de tondeuse en schaar in het haar van de moffenmeiden wordt gezet. Maar hadden al deze vrouwen en meisjes deze publieke vernedering nou eigenlijk wel verdiend?
Was een verliefd meisje van 16 jaar een landverraadster?
Kon een meisje er wat aan doen dat haar ouders NSB’ers waren?
Wat zou je zelf doen als je kinderen stikten van de honger en de Duitsers eten in overvloed hadden?
Sommige vrouwen werden gedwongen om voor de Duitsers te werken, weigering zou grote gevolgen hebben voor henzelf en hun gezin.
Waarom werden meisjes van lagere sociale klassen wel voor de ogen van een groot publiek kaalgeknipt, terwijl de rijke de dans ontsprongen?
Sommige vrouwen waren al ruim voor het uitbreken van de oorlog met een Duitse man getrouwd. Was het echtpaar door het uitbreken van de oorlog fout geworden?
Er werden ook veel vrouwen vals beschuldigd.
Natuurlijk waren er ook vrouwen die echt fout waren, waar liefde en collaboratie hand in hand gingen. Omdat het herstellen van de morele orde voorop stond bij de Binnenlandse strijdkrachten en politie kregen de vrouwen en meisjes geen kans zichzelf te verdedigen en werden ze allemaal als fout bestempeld. Na het kaalknippen volgde huisarrest, dwangarbeid of gevangenisstraf. Ook werd hun het stemrecht ontnomen. In de gevangenis werden de vrouwen als uitschot behandeld. Ze werden mishandeld, misbruikt en veelvuldig uitgescholden. Oosterom vertelt in haar boek dat er zelfs vrouwen werden vermoord.
Na hun vrijlating bleven de vrouwen een moffenmeid. Ze werden uitgesloten en schande en schaamte bleven hen achtervolgen. Dit had ook grote gevolgen voor hun kinderen.
Het is verschrikkelijk dat dit gebeurd is. Ik denk dat de verhalen uit Rianne Oosterom ’s boek een goede aanvulling kunnen zijn bij de geschiedenissen over de Tweede Wereldoorlog op de middelbare school. Met de leerlingen kun je bv bovenstaande punten bespreken en samen bepalen welke vrouwen wel of geen moffenmeiden waren. Welke straf zouden de leerlingen de vrouwen geven? Zou Mark Rutte ook zijn excuses moeten maken aan de vrouwen? Enkele jaren geleden maakte de schrijfster, samen met een groep historici een tentoonstelling ‘Geknipt voor de vijand’. De tentoonstelling is inmiddels voorbij, maar het hierbij horende lespakket is nog steeds te bestellen. https://gekniptvoordevijand.nl/. Het pakket koppelt de geschiedenis van de ‘moffenmeid’ aan vragen over groepsgedrag.
https://www.hebban.nl/spot/boeken-met-een-ster/nieuws/moffenmeiden-rianne-oosterom
