Verandering van tijdperk

Ik volg Jan Rotmans al geruime tijd. De visionaire blik van deze wetenschapper en activist inspireert velen, ook mij. In zijn nieuwste boek ‘Verandering van tijdperk, Nederland kantelt’ schetst hij een beeld van een aantal sectoren waar hij een grote ommekeer in denken, organiseren en sturen verwacht en licht vervolgens toe hoe hij die sectoren ziet transformeren en anticiperen op de behoeften uit de samenleving. Dat dit allemaal niet vlekkeloos verloopt, daar is de auteur eerlijk in. Dat de chaos rondom alle kantelingen, transities en transformaties groter wordt dan nu, ook daar is hij eerlijk in. Maar juist die eerlijkheid zorgt ervoor dat ik minder angstig en met meer vertrouwen naar al die veranderingen kijk. Ik begrijp de (noodzakelijke) veranderingen beter en ervaar het minder als bedreigend, maar beschouw het veel eerder als kansen. Kansen voor ondernemers, voor de politiek, voor de samenleving en voor mijzelf. Ik ben weer benieuwd naar zijn volgende boek en hoop dat hij dan ook andere sectoren onder de loep wil nemen. Zo ben ik bijvoorbeeld ook benieuwd naar zijn visie over kantelen van de media/journalistiek of het huidige democratische/politiek model, maar misschien nog meer naar hoe hij al die tijdperkveranderingen in Europees/Werelds-verband ziet.

De auteurs geven een mooie beeld van de verbroken verbindingen tussen de systemen en de mensen. De mens heeft zich aangepast aan de organisaties die alsmaar groter, anoniemer, efficiënter en protocol-afhankelijk zijn gaan opereren. De vervreemding laat zich voelen in alle sectoren die Jan Rotmans doeltreffend schetst.

Omdat de mens niet langer centraal staat - en daarmee zijn gevoelens, waarden en beleving - nadert de houdbaarheidsdatum van de organisatie-, kosten- en controlegewijze inrichting van vele sectoren. Mensen ontwikkelen zelf alternatieven; kleinschalig, in eigen beheer, van onderop en meer samenredzaam.

In vergelijking met in het eerder verschenen 'In het oog van de orkaan' bepreekt Rotmans nu ook het onderwijs en de financiële wereld en actualiseert hij de analyse van de gezondheidszorg en energie-wereld.

Het boek laat zien hoe we aan het begin van een ingrijpende systeemverandering staan. De patronen brengen een eerste ordening in de schijnbare chaos. Er vormt zich een spiegel van verandering en een agenda voor de komende jaren, die praktisch vorm moet krijgen in NL kantelt, een beweging van kantelaars, koplopers en verbinders die moet uitgroeien tot een kritische massa van 2,5 miljoen Nederlanders in vijf jaar tijd. Of dit een haalbaar doel is, moet betwijfeld worden. Rotmans is soms wel heel erg optimistisch.

Het is een gemis dat er in de systeembenadering van Rotmans zo weinig aandacht is voor communicatie, zeker nu iedere internet-gebruiker ook producent van informatie en beleving is geworden. Slim gebruik van communicatie kan de gewenste transitie versnellen en intensiveren.

Jan Rotmans opent een wereld van mogelijkheden die iedere burger en professonial meteen kan oppakken en zo mede vorm kan geven aan een meer menswaardige samenleving en economie.

Ik heb: “Verandering van tijdperk – Nederland kantelt -” in 2 dagen geconsumeerd, of beter nog “verslonden”. Het is een wake-up call, een eyeopener en “Food for thought” in 1 boek samengevat.

Wat een fantastisch boek. In sterren uitgedrukt, ***. Cijfer: Een10 met een Styluspen (Oude denkers schrijven “Een 10 met een “Griffel”;-)) Het boek hoort thuis op de nominatie van het Managementboek van het jaar en het zou ook moeten verschijnen in het Engels!

Ik vond het boek een “Feest der (h)erkenning”. Het sluit naadloos aan bij mijn eigen visie, waarnemingen en ervaringen. Mijn passie is leiderschap. Sinds een jaar of 12 ben ik betrokken bij Servant-Leadership. Een van de kenmerken van Servant-Leadership is Rentmeesterschap. Daarbij hoort MVO, maar ook “Nieuw” leiderschap. Jan Rotmans schrijft: “Leiderschap is belangrijker dan ooit, alleen wel anders dan voorheen: Leiderschap 3.0, vanuit nieuwe waarden. Kernwaarden zijn: Richting geven en ruimte bieden vanuit bezieling, vertrouwen geven en visionariteit. Een moderne leider is dienend en faciliteert de mensen om zich heen. Maar hij is ook proactief, toont lef en moed en etaleert een visie. Leiders moeten authentiek zijn”.

N.a.v. de boekpresentatie schreef ik “Bestuurders en managers die de boodschap van Jan Rotmans niet begrijpen komen in zwaar weer terecht”. Het boek geeft je niet alleen een schat aan achtergrondinformatie, maar geeft ook een mooi overzicht van de ontwikkelingen. Het geeft ook handvatten om met transitie aan de slag te gaan.

Verder zet het boek je aan tot (na) denken. Als je leest over de explosieve groei van coöperaties, de opkomst van bedrijven als Uber en Airbnb, dan kun je niet blijven denken en zeggen: ”Het zal mijn tijd wel duren:” Bestuurders en managers die dat beweren hebben hun tijd gehad.

Het moet anders!

Geïnspireerd door de visie en uitspraak van Jos de Blok, zou ik bestuurders, managers en toezichthouders willen oproepen tot de volgende actie:

Vervang de agenda van 2 opeenvolgende geplande vergaderingen door “Verandering van tijdperk” en zorg er voor dat de deelnemers het boek in hun bezit hebben. Laat die zich voorbereiden door het lezen van het hoofdstuk wat hun domein is. Het boek gaat in op: onderwijs, zorg, energie, water, bouw, ruimte, kunst/cultuur, voedsel en financiën. Besteed de vergadering aan het boek. Zorg dat je uit “het oog van de orkaan” komt. Beter voor je zelf, je bedrijf en/of organisatie en – last but not least - de aarde!

Kortom: Het zal je leven en je denken veranderen. Veel leesplezier en inspiratie gewenst!

Koos Groenewoud, Lelystad.